Dinh thự họ Vương hay còn gọi là Dinh thự Vua Mèo nằm trên địa bàn xã Sà Phìn, cách Ðồng Văn 50km về phía Nam. Đây là dinh thự của ông Vương Chính Đức - một người giàu có và quyền uy của khu cao nguyên đá Đồng Văn. “Ông được bầu làm thủ lĩnh của tổ chức Hươu Nai, với danh tiếng của mình đã thu nạp được rất nhiều người dân tham gia” - một khách du lịch Hà Giang thông thái chia sẻ.
Thời đó người dân truyền nhau rằng “đi làm hươu nai” tức là gia nhập vào đội quân của ông Vương Chính Đức. Và sau khi chỉ huy tổ chức của mình đánh thắng quân cờ Đen của Trung Quốc, ông được mọi người gọi là “Vua Mèo”. “Cái tên Vua Mèo là do người dân thể hiện sự kính trọng, suy tôn với ông nội của tôi, chứ thật ra ông nội tôi không xưng vua” - cháu nội Vua Mèo khẳng định.
Trước khi khởi công, đích thân ông Vương Chính Đức mời thầy phong thủy từ Trung Quốc qua Việt Nam để chọn địa thế tại 4 huyện mà ông cai quản. Ở giữa thung lũng Sà Phìn có một khối đất nổi cao trông giống mai rùa, tượng trưng cho thần Kim Quy, bốn mặt là núi bao phủ. Nếu dinh thự được đặt tại đây thì ông sẽ làm nên nghiệp lớn - do đó cả hai đã thông nhất chọn nơi đây để tiến hành xây dựng.
Chọn xong địa thế, ông giao cho những người thân tín làm nhiệm vụ nghiên cứu phác họa tòa nhà và mời Tống Bách Hầu người Trung Quốc thi công. Thời điểm đó, máy móc không có, đường sá thì hiểm trở nên dinh thự được làm hoàn toàn bằng sức người. Trải qua 5 năm xây dựng, tiêu tốn hết 15 ngàn đồng bạc hoa xòe (tương đương 150 tỷ đồng lúc đó) thì dinh thự mới hoàn thành.
Khu dinh thự được thiết kế thành một pháo đài, xung quanh được bao bởi lớp tường đá dày tới 60-70cm, cao 2m có hai lô cốt kiên cố và nhiều lỗ châu mai xung quanh. Ngôi nhà mang phong cách người Hán, lò sưởi lại kiểu Pháp, các tảng đá để kê chân cột kèo và hoa văn gỗ trong nhà đều có hình quả anh túc - thứ làm nên tên tuổi và sự giàu có của ông.
Dinh thự được chia làm ba phần Tiền dinh, Trung dinh và Hậu dinh với 64 phòng, chứa được tổng cộng 100 người. Tiền dinh là nơi ở của lính canh gác và gia nhân, toàn bộ gỗ của ngôi nhà làm bằng gỗ thông đá. Những viên đá ở khu này vô cùng nổi bật với độ bóng đặc biệt, khách đi tour Hà Giang giá rẻ hỏi ra mới biết là phải mài đồng bạc trắng vào đá mới được như vậy.
Và càng bất ngờ hơn với khách đi tour Hà Giang từ Hà Nội đó là để mài ra một chiếc chân cột đá đó, ông Vương Chính Đức đã phải bỏ ra 900 đồng bạc trắng Đông Dương tương đương 1 tỷ Việt Nam đồng lúc bấy giờ và chưa kể các khoản phụ phí như tiền đánh bóng, tiền đục đẽo, tiền công vận chuyển từ tận bên Trung Quốc về tới Đồng Văn, Hà Giang… cũng là một số tiền không nhỏ.
Hai dãy nhà ở Trung dinh là nơi nghỉ ngơi và ăn uống dành cho khách đến chơi, chia ra tầng 1 là của phụ nữ, tầng hai của đàn ông. Giữa khu Tiền Và Trung là nơi đặt tấm biển sơn son thếp vàng với nội dung: “Biên chính khả phong” được nhà Nguyễn mang gắn tận nơi kèm theo thẻ bài và mũ áo phong cho ông làm quan. Sàn gỗ là nơi ông ngồi xử án, còn kẻ phạm tội quỳ dưới sân.
Hậu dinh là nơi sinh hoạt và đặt đường hầm rút lui khi có biến của Vương Chính Đức cùng vợ và các con chưa lập gia đình. Tầng hai là phòng của ông, đối diện là phòng của con trai Vương Chính Sình. Góc trong cùng đặt hai lô cốt ở vị trí cao nhất trong tòa nhà để bảo vệ từ hai bên. Những tầng phía dưới là nơi cất giữ tài sản bao gồm rất nhiều vàng bạc, châu báu và cũng là nơi để cất giữ thuốc phiện.
Nhận thấy tầm quan trọng của gia tộc họ Vương, ông Hoàng Việt Hưng đã được cử lên giác ngộ ông Vương Chính Đức theo cách mạng và mời ông về Hà Nội. Ông cho con trai Vương Chí Sình đi - người sau này kết nghĩa anh em với chủ tịch Hồ Chí Minh và đổi tên là Vương Chí Thành. Ông Sình sau đó tham gia đại biểu Quốc hội khóa 1 và làm chủ tịch huyện Đồng Văn.
Năm 1946, khi ngân khố quốc gia cạn kiệt, ông Vương Chí Sình đã ủng hộ 2,2 triệu đồng bạc hoa xòe cùng 7kg vàng vàng vào ngân sách nhà nước. Sau đó ông đã nhận được hai kỷ vật là áo trấn thủ và bảo đao khắc 8 chữ “Tận trung báo quốc-Bất thụ nô lệ”. Vào năm 1950 cũng chính nhờ sự giúp sức của ông Sình mà bộ đội chủ lực đã hành quân từ Đồng Văn sang Cao Bằng mở mặt trận biên giới Thu Đông.
Cho tới tận bây giờ, dinh thự Vua Mèo vẫn luôn là một địa chỉ thu hút được đông đảo du khách bốn phương. Đến nơi đây, khách của tour Hà Giang 3 ngày 2 đêm không chỉ biết thêm những kiến thức về ngôi nhà cổ - nơi mà vị vua duy nhất của người Mông sinh sống mà còn được nghe những câu chuyện yêu nước đã đi vào huyền thoại của vùng non cao phía Bắc. Silver Heart Travel xin tạm biệt các bạn, hẹn các bạn trong những điểm đến tiếp theo.